Wat zien wij in Nederland gebeuren?
Nederland en gezondheid
Gezondheid en welzijn zijn al langer geen individuele aangelegenheden, maar hebben zich ontwikkeld tot cruciale maatschappelijke vraagstukken. Het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) heeft ambitieuze doelen gesteld om het welzijn en de gezondheid van de Nederlandse bevolking te versterken, met een streven naar vijf extra gezonde levensjaren in 2040 en een aanzienlijke afname (30%) van gezondheidsverschillen tussen sociale groepen en één op de zes mensen in Nederland die in de zorg werkt (Missiedocument, 2019).
Het realiseren van deze doelen vergt niet alleen krachtige maatregelen en programma's, maar ook een verschuiving in perspectief. Het besef is groeiende dat een benadering vanuit veerkracht, positiviteit en welbevinden effectiever is en bovendien veel duurzamer. Er wordt niet alleen ingezet op het voorkomen van klachten en ziekte bij bepaalde risicogroepen (preventie) of het oplossen van problemen en behandelen van ziekte (curatie) maar veel meer op het welbevinden van iedereen (amplitie) en het bevorderen van gezondheid vanuit een brede blik (Positieve Gezondheid). Positieve Gezondheid biedt een kader dat de breedte van gezondheid omvat en de nadruk legt op autonomie, veerkracht en betekenisvol leven.
Veel organisaties voelen de verantwoordelijkheid om aandacht te besteden aan de gezondheid van hun medewerkers. Vaak wordt er aandacht gegeven aan ziekteverzuim en herstel of bieden werkgevers diverse cursussen, beweegmogelijkheden en workshops aan. Organisaties vinden het echter lastig om een omslag te maken naar het bevorderen en faciliteren van gezondheid en veerkracht in de organisatie.
De Nederlandse arbeidsmarkt
De Nederlandse arbeidsmarkt brengt steeds meer uitdagingen met zich mee. Waar we in 2024 nog spraken van een krappe arbeidsmarkt, kijken we de komende jaren 2025- 2030 uit naar een al maar strakkere arbeidsmarkt, waarin de oplopende personeelstekorten een feit zijn. Een personeelstekort terwijl de economie en de wereld de grootste transitie-uitdagingen bieden die we in ons leven hebben gekend. Denk hierbij aan klimaatverandering en de energietransitie, de digitaliseringstransitie (robotisering), en een arbeidsmarkttransitie. Een arbeidsmarkt die uitdagingen geeft op allerlei vlak, enkele feiten op een rijtje:
- Het aandeel van de zorgbanen in de arbeidsmarkt is 18% (2024), dit is het grootste aandeel. We verschuiven van een handelsland naar een zorgland;
- Nederland is koploper arbeidsparticipatie in Europa (hoogste aantal mensen dat deelneemt op de arbeidsmarkt in formeel werk);
- Strategische personeelsplanning is niet meer genoeg, sociale innovatie is een must voor de toekomst;
- De uitdaging op leiderschap neemt toe. De overtuigingen en werkwijzen uit het verleden moeten worden losgelaten voor experimenteren en ontdekken, waarbij leiderschap gedistribueerd zal moeten plaatsvinden;
- De werkdruk en druk op mantelzorg en vrijwilligerswerk (informeel werk) is toenemend en deze trend zal de komende jaren niet veranderen.
De uitdagingen beginnen nu eigenlijk pas. Het vraagt om een compleet andere aanpak van werkinrichting, organiseren en het zijn van een organisatie. Een integraal verhaal waarin leren en experimenteren centraal staan en we afscheid durven nemen van traditionele overtuigingen als functiehuizen, hiërarchieën en bureaucratieën.